آلوپسی آره آتا (Alopecia Areata)

آلوپسی آره آتا یک علت شایع ریزش مو است و معمولا باعث ایجاد نواحی گرد طاس روی پوست سر می شود گرچه ممکن است این بیماری غیر از پوست سر، ابروها، مژه ها، ناحیه تناسلی و زیربغل را نیز درگیر کند.

اسامی دیگر

کچلی موضعی، کچلی عصبی

شیوع و همه‌گیری شناسی

این بیماری در 1/0 _ 2/0 درصد از انسان‌ها در هر دو جنس زن و مرد اتفاق می‌افتد. کچلی منطقه‌ای در افرادی که به ظاهر سالم و بدون اختلالات پوستی هستند بروز می‌کند. بروز اولیه اغلب درابتدای دروان کودکی،اواخر سال‌های نوجوانی و یا جوانان بالغ می‌باشد، اما می‌تواند در تمام سنین رخ می‌دهد. فردی که دچار آلوپسی آره آتاست نسبت به بقیه افراد جامعه شانس بیشتری برای گرفتاری‌های دیگر خود ایمنی دارد مثل بیماری‌های تیروئید دیابت و ویتیلیگو، آسم، آلرژی.

علت بیماری

آلوپسی یک بیماری خودایمنی است و این حالت به این دلیل ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن فرد فولیکول مو را خودی تشخیص نداده و به عنوان یک غریبه با آن برخورد می‌کند و پاسخ ایمنی ایجاد شده توسط بدن اغلب به صورت ریزش تکه ای مو روی پوست سر است.لنفوسیت‌های T در اطراف فولیکول مبتلا مجتمع شده و باعث التهاب و متعاقب آن ریزش مو می‌شود.در این حالت آسیب فولیکل مو دائمی نیست. این مشکل افراد همه سنین را می‌تواند درگیر کند و غالبا در بچگی شروع شده و ممکن است در خانواده و فامیل موارد آن دیده شود. چند مورد از نوزادانی که با کچلی منطقه‌ای مادرزادی به دنیا آمده‌اند نیز ثبت شده است، با این حال این موارد، بیماری خودایمنی محسوب نمی‌شود چرا که سیستم ایمنی نوزاد به طور کامل توسعه نیافته است.

پژوهش‌ها حاکی از آن است که این بیماری ممکن است اساس ژنتیک داشته باشد و قابل سرایت نیست.تکه‌های طاس شده معمولا به اندازه یک سکه است اما برخی افراد ریزش مو ممکن است شدیدتر باشد و حتی به طاسی کامل منتهی شود.

اما عوامل افزایش دهنده‌ی خطر برای بعضی از افراد با سابقه خانوادگی طاسی منطقه ای، استرس و به خصوص حوادثی مثل داغدیدگی، جدایی، تصادفات می باشند. این بیماری ربطی به رژیم غذایی یا کمبود ویتامین ندارد.

علایم ناشی از بیماری

ریزش ناگهانی موها در یک منطقه دایره‌ای با حاشیه کاملا مشخص.

در موارد نادر، ریزش مو ممکن است کامل باشد (طاسی کلی). هیچ دردی وجود ندارد.هیچ خارشی وجود ندارد.

در ناخن‌ها ممکن است ضایعاتی به نام تراکیونشیا Trachyonychia ایجاد شود.

معمولا، آلوپسی آره آتا شامل ریزش مو در یک یا چند لکه‌ی گرد بر روی پوست سر است. ممکن است ریزش مو بیشتر منتشر شود و کاپل پوست سر را فرا گیرد که در این صورت بیماری کچلی منطقه‌ای منتشر (Diffuse) نامیده می‌شود. اگر کچلی منطقه‌ای تنها در یک نقطه رخ دهد این طاسی را کچلی منطقه‌ای نقطه‌ای ( monolocularis) گویند. این اتفاق در هر نقطه بر روی سر ممکن است دیده شود.

کچلی منطقه‌ای متعدد ( multilocularis) به نقاط متعدد از ریزش مو اشاره می‌نماید. این بیماری ممکن است فقط به ریش محدود شود که در آن صورت به کچلی منطقه‌ای ریش نامیده می شود. اگر بیمار همه ی موی سر خود را از دست دهد، این بیماری به نما کچلی کامل (Alopesia totalis ) نامیده می‌شود.

روش تشخیص

کچلی منطقه‌ای معمولا بر اساس ویژگی‌های بالینی تشخیص داده می‌شود. مشاهده‌ی مو (trichoscopy ) ممکن است به تشخیص افتراقی کمک کند. در آلوپسی آره آتا در مو به طور منظم توزیع نقطه‌های زرد (نقطه‌های هیپر کراتینه شده) موهای به شکل micro_exclamatin  و نقطه‌های سیاه (موهای تخریب شده درباز شدن فولیکول مو) دیده می‌شود. بیوپسی به ندرت در کچلی منطقه ای مورد نیاز است. یافته های هیستولوژیک شامل ارتشاح لنوفیستی اطراف پیاز مو peribulbar  (swarm of bees ) می‌باشد. گاهی اوقات در کچلی منطقه‌ای غیرفعال ارتشاح التهابی وجود ندارد.سایر بافت های مفید عبارتند از : زیادی incontinence رنگدانه در پیاز مو و تغییر در نسبت آناژن به تلوژن است.

درمان

در موارد ساده و خود محدود شونده که طاسی اصلا جلب توجه نمی‌کند، شاید هیچ گونه درمانی لازم نباشد. به همان ترتیبی که قبلا حمام می‌گرفته اید یا از شامپو استفاده می‌کرده اید عمل کنید. این بیماری مسری نیست. سعی کنید موی اطراف ناحیه طاس را به شدت نکشید.

در مواردی که ریزش شدید مو وجود داشته باشد، درمان با کلوبتازول (clobetasol ) و کوتیکواستروئیدها یا فلوسینوناید (fluocinonide ) به شکل تزریق کورتیکواستروئید و یا کرم می تواند صورت گیرد. تزریقات استروئیدی معمولا در محل نواحی کوچکی ریزش مو بر روی سر و یا به خصوص در مو ابرو استفاده می‌شود. تاثیر این درمان نامشخص است. برخی از داروهای دیگر مانند مینوکسیدیل، پماد الوکون ( elocon کرم استروئیدی) ، از مواد محرک (آنترالین موضعی یا قطران زغال سنگ) ، ووایمونوتراپی موضعی با سیکلوسپورین و گاهی از ترکیبات مختلف استفاده می‌شود. کورتیکواستروئیدهای خوراکی ریزش مو را کاهش می‌دهند، اما فقط در مدتی که این داروها دریافت می‌شوند موثر بوده و دارای اثرات جانبی جدی نیز هستند.

برای تکه های کوچک در ریش یا سر جهت سرکوب ممکن است از پماد تاکرولیموس موضعی مانند پروتوپیک (protopic) استفاده شود. نشانه‌ها تا زمانی که استرس یا عوامل دیگر تشدید کننده وجود دارد ممکن است باقی بماند. در بعضی از بیماران می‌توان داروی تریاموسینولون را در پوست سر تزریق کرد. ممکن است نور شیمی درمانی با روش PUVA توصیه شود. در این روش اول یک دارو داده می‌شود که پوست را به اشعه فرابنفش حساس می سازد، سپس یک مقدار مشخص و کنترل شده از اشعه فرابنفش تابانده می‌شود. در مرحله حاد بیماری می‌توان از کلاه گیس در انواع مختلف و پایدار استفاده نمود.

مراقبت‌های لازم

در حال حاضر راهی برای پیشگیری از آن شناخته نشده است. معمولا بیماری خوب می‌شود، به نحوی که رشد مجدد مو در عرض 18 ماه تا 3سال ناحیه طاسی را ترمیم می‌مند. در بیمارانی که تعداد این نواحی کم و اندازه آنها کوچک است معمولا بهبودی کامل است. این اختلال در نواحی 25درصد موارد دوباره رخ می‌دهد. ریزش کل موها و کند بودن یا ناکامل بودن رشد مجدد مو از عوارض احتمالی است.

پیش‌آگهی

در بسیاری از موارد که تعداد نقاط کچلی کم است، پس از چند ماه تا یک سال مو دوباره رشد می‌کند. در مواردی که تعداد نقاط بیشتر است، مو می تواند رشد کند و یا به کچلی کامل (Alopecia totalis) و یا در موارد نادر به نوع عمومی ( universalis) پیشرفت نماید.

آلوپسی آره آتا عمدتا اثرات روحی و روانی (تغییر قیافه در اثر از دست دادن مو) به همراه دارد. پوست سر نیز در مقابل نور خورشید آسان‌تر می‌سوزد. از دست دادن موهای بینی باعث افزایش شدت تب یونجه و بیمارری‌های حساسیت مشابه می‌گردد. همچنین در بیماران ممکن است ناخن نابجا تشکیل شود زیرا مو و ناخن هر دو از کراتین شکل می‌گیرند.