۱۲ آبان۱۳۹۵
اپی لپسی (Epilepsy )
اپی لپسی عبارت است از هر نوع فعالیت همزمان و غیرطبیعی ناگهانی به صورت موضعی یا منتشر در گروههای نورونی سلسله اعصاب مرکزی )نورون به معنای سلول عصبی است( که ممکن است همراه با یک سری حرکات، احساسات و تغییرات سیستم عصبی خودمختار در فرد اپی لپتیک باشد. در صورت بروز این فعالیت ناگهانی به صورت موضعی، آن را اپی لپسی موضعی و در صورت بروز این فعالیت ناگهانی به صورت منتشر و در تمام مغز، آن را اپی لپسی عمومی می خوانند .
اسامی دیگر
صرع ،Seizures
شیوع و همه گیری شناسی
به طور کلی 2تا5/2 نفر در هر 1000 نفر تولد زنده در کشورهای توسعه یافته مبتلا به اپی لپسی هستند.مطالعات صورت گرفته در هندوستان شیوع این بیماری را 33/5در هر 1000 نفر گزارش نموده و در آمریکا 6/2 در هر 1000 نفر ذکر گردیده است .
علت بیماری
علت اصلی این مشکل را کاهش آستانه تحریک پذیری در بعضی از گروههای نورونی در نواحی خاصی از مغز می دانند که سبب می شود وقتی یک تحریک عادی دریافت می کنند، به طور همزمان تحریک شوند و این علائم بالینی را ایجاد کنند.
در حدود 50-70 در صد موارد صرع ،که علت تولید سیگنالهای مغزی غیر طبیعی مشخص نیست و به این نوع صرع « صرع با علت نامشخص » می گویند. سایر موارد صرع که البته درصد کمتری از موارد بیماری را تشکیل میدهند. تا حدی علت شناخته شده ای دارند. مثلاً بعضی از انواع صرع در اثر « آسیب مغزی » در بدو تولد بوجود می آیند که این آسیب ها میتوانند در اثر کاهش اکسیژن رسانی به مغز، ضربه به سر یا خونریزی شدید، عدم تطابق و سازگاری خون مادر و بچه، عفونت ( قبل، حین و بلافاصله بعد از تولد) بوجود آیند. بعضی از انواع صرع نیز ارثی می باشند مثل « صرع میوکلونیک جوانان ». سایر علل ایجاد صرع مثل ضربه به سر، استفاده زیاد از الکل، نقایص مادرزادی، التهاب بافت مغز یا نخاع، بیماریهائی مثل سرخک، اوریون و دیفتری، استنشاق و یا خوردن مواد سمی مثل سرب ،جیوه و یا مونواکسید کربن و یا قطع ناگهانی داروهای ضد صرع هستند. صرع همچنین یکی از علائم سایر بیماریها مثل فلج مغزی، نورو فیبروز ماتوز ،کمبود پیروات و یا اوتیسم.. . نیز می باشد.
علایم ناشی از بیماری
علایم تشنجات صرعی به ناحیه ای از مغز که تحت تاثیر سیگنالهای غیر طبیعی قرار میگیرد بستگی داردمغز به دو نیمکره تقسیم میشود و هر نیمکره نیز از چهار قسمت اصلی تشکیل شده است.بنامهای قسمت پیشانی،گیجگاهی بالای سریا آهیانه و پس سری.
قسمت پیشانی،رفتارهای حرکتی مارا کنترل میکنندمثل صحبت کردن ،فکرکرن و طرح و برنامه ریختن و همچنین خلق و خوی فرد و صرع این ناحیه شامل یک گروه تشنجات کوتاه است که سریعاً آغاز شده و ناگهان اتمام می یابند .
قسمت آهیانه یا بالای سری دریافت کننده ورودی های حس بدن بوده و آنها را تفسیر کرده
و حرکات بدن را کنترل می کند. صرع این ناحیه تمایل دارد که به سایر نقاط مغز گشترش یابد .
در قسمت پس سری که تفسیر ورودی های بینائی را بر عهده دارد، در صورت درگیری آن و ایجاد تشنج در این کانون، شاهد توهمات بینائی، چشمک زدنهای سریع و پلک زدنهای مکرر و سایر علائم مربوط به چشم خواهیم بود. قسمت گیجگاهی در حافظه و احساسات دخالت دارد و صرع این ناحیه که معمولاً در دوران کودکی آغاز می شود معمولاً قبل از شروع حمله صرع، یک علائم آگاه کننده ( بنام Aura) که ممکن است بینائی، شنوائی، حس چشائی و.. . باشد رخ میدهند و سپس فرد حمله را تجربه می کند.
بسته به اینکه کدام قسمت مغز درگیر باشد علائم ممکن است حرکتی باشد(مثل حرکات شدید ناگهانی قسمتی از بدن)و یا حسی باشد مثل احساس مور مور و خواب رفتگی در یک سمت بدن و یا علائم بینائی که مثلاً فرد چیزهائی را می بیند که واقعاً وجود نداشته و بقیه آنها را نمی بینند و یا علائم شنوائی که فرد صدای شخصی یا موسیقی و.. . را بصورت خیالی میشنود. تشنج میتواند همچنین باعث اختلال هوشیاری، تهوع و فشارهای احساسی به فرد شود .
روش تشخیص
برای تشخیص بیماری معمولاً از تاریخچه ای که بیمار یا همراهان با توصیف حملات بیماری به پزشک میدهند، در کنار انجام یک آزمایش « الکترو انسفالوگرام » یا « نوار مغز » نامیده می شود ،استفاده میگردد در نوار مغز چندین الکترود در مکانهای مختلف سر بیمار قرار داده شده و فعالیت الکتریکی مغز در آن نواحی اندازه گیری می شود و نوار مغز طولانی مدت و یا نوار مغز ویدئوئی از وی گرفته می شود تا امواج غیر طبیعی مشخص گردد. البته اگر پزشک به صرع مشکوک شود علاوه بر نوار مغز برای پی بردن به دلیل صرع ممکن است آزمایشات خونی برای چک کردن قند خون ،کلسیم، سدیم و یا آزمایشاتی که عملکرد کلیه یا کبد را می سنجند و اندازه گیری تعداد گلبولهای سفید خون انجام شوند. با کمک تستهای فوق پزشک برای نوع درمان و طول دوره درمان بیمار تصمیم گیری خواهد کرد.
درمان
فردی که در حال تشنج است نمی توان حرکات او را مهار کرد .توصیه پزشکان در این حالت شل کردن و باز کردن دکمه های لباس، دور کردن هرگونه جسم نوک تیز و سفت از نزدیکی بیمار در حال تشنج است تا به خود صدمه ای نزند. گرچه نباید چیزی را در داخل دهان فرد در حال تشنج قرار داد ولی اگر بیمار در حال تشنج محکم زبان خود را گاز گرفته است می توان یک پارچه را چند تا کرد و بین دندان و زبان بیمار قرار داد تا از صدمه بیشتر به زبان بیمار جلوگیری شود. چرخاندن سر بیمار به یک طرف نیز باعث میشود که تنفس بیمار راحت تر صورت گیرد .
گاهی نیز تشنج در اثر یک مشکل زمینه ای پزشکی ایجاد شده( مثلاً کاهش قند خون)که با رفع آن، تشنج نیز بر طرف میگردد، ولی صرع کلاً با داروهای ضد صرع کنترل میشود.بعضی از بیماران با یک یا چند دارو کنترل می شوند.
بیشترین داروهای مورد استفاده در درمان بیماری صرع عبارتند از: فنی توئین ،کاربامازپین، فنو باربیتال، پریمیدون، والپوریک اسید ،کلونازپام، و اتوسوکسامید .بیمارانی که از داروهای ضد صرع استفاده می کنند باید بطور مرتب ویزیت شده و سطوح خونی داروهای آنها چک شود و همچنین عوارض مثل گیجی، تنبلی و خستگی، پر فعالیتی ،حرکات غیر قابل کنترل چشم، مشکلات گفتاری یا بینائی، تهوع و استفراغ و اختلال خواب بررسی شوند.
صرع مداوم نیز ابتدا توسط داروهائی مثل دیازپام، فنی توئین،فنو باربیتال درمان می شود و اگر به اینها جواب نداد، سایر اقدامات توسط پزشک انجام خواهد شد. اگر تشنج بعلت کاهش قند خون ایجاد شده باشد با تزریق محلول گلوکز وریدی، تشنج رفع خواهد شد. جراحی و درمان صرع وقتی مورد استفاده قرار میگیرد که توسط دارو صرع کنترل نشود.
مراقبت های لازم
این افراد برای پیشگیری از حملات صرع بهتر است یک رژیم غذائی سالم، خواب کافی و سطوح استرس پائین داشته باشند .همچنین از آنجا که که تب ممکن است، ایجاد تشنج کند، با اولین علائم بیماری داورهای ضدتب باید تجویز شود. اگر تشنج شما با مقدمه( Aura)شروع می شود و به شما حالتی دست میدهد که می فهمید تا چند لحظه دیگر تشنج خواهید کرد، سریعاً خود را به یک مکان امن رسانده و در حالت درازکش قرار گرفته تا تشنج شما تمام شود. به اطرافیان خود بیاموزید که هنگامیکه شما را در حال تشنج دیدند ،چکار کنند و چه اقداماتی را انجام دهند .همچنین بعضی از روشها را هرگز به تنهائی انجام ندهید، مثل شنا کردن یا دوچرخه سواری تا در صورت بروز حادثه کسی بتواند شما را نجات دهد. در هنگام ورزش هائی مثل دوچرخه سواری، اسکیت سواری ،موتور سواری و.. . حتماً کلاه ایمنی بر سر بگذارید.
پیش آگهی
اکثر افراد مبتلا به صرع میتوانند تشنج خود را با دارو درمان کنند. در این میان برخی از افراد مبتلا به صرع نمی توانند تشنج خود را با داروهائی ضد صرع کنترل کنند که بسیاری از آنها می توانند تحت عمل جراحی درمان شوند. وقتی که یک بیمار برای چندین سال متوالی دارای صرع عمومی بوده است پزشک وی بسته به سن ونوع تشنج آن ممکن است داروی وی را قطع کند در حدود سه چهارم از بزرگسالان که به علت مصرف دارو به مدت 3سال تشنج نداشته اند بعد از قطع دارو درمانی دوباره مبتلا به تشنج شده اند. برای کسانی که صدمات مغزی داشته اند ،بیش از یک داروی صرع استفاده کرده اند، سابقۀ فامیلی صرع داشته اند، صرع جزئی را تجربه کرده اند یا در طی درمان اختلالات EEG داشته اند پیش آگهی امیدوار کننده ای وجود ندارد.