سلامتی، محور توسعه است و معضلات بهداشتی همان معضلات توسعه است که نمی توان آن را فقط در بخش سلامت برطرف کرد. مشارکت تمام افراد جامعه و بخش های توسعه، نهادها و ارگان ها برای حل مسائل سلامتی و رسیدن به سطح قابل قبول سلامت لازم و ضروری است.

مبانی مراقبت های بهداشتی اولیه بر نقش آگاهانه مردم در سلامت جامعه تاکید دارد و رابطه مشارکت مردم در فعالیت های مربوط به سلامت با افزایش سطح سلامتی پایدار مردم آن جامعه را تائید می کند. بر این اساس در سال های اخیر موضوع ارتقاء سلامت با تاکید بر نقش مردم در دنیا توسعه، ضرورت و مقبولیت بیشتری پیدا کرده است. انتظار جهانی از همه کشورها هم آن است که زمینه سهیم بودن مردم در سلامت و مشارکت در همه مراحل، ارائه خدمات بهداشتی را فراهم کنند.

به استناد قانون اساسی، سلامت به عهده ی وزارت بهداشت و سایر بخش های توسعه است، اما تحقق این امر بدون درگیری آگاهانه ذینفعان امکان پذیر نیست. مشارکت به عنوان بخش اساسی از سیاست های بهداشتی شناخته شده است.

یکی از برنامه های تاثیر گذار معاونت بهداشت در طرح تحول حوزه بهداشت “برنامه تامین وارتقای مراقبت های اولیه سلامت، در قالب گسترش و تقویت شبکه بهداشت ودرمان در مناطق شهری” است که با در نظر گرفتن پیچیدگی مشکلات موجود در مناطق شهری، ضرورت دارد علاوه بر وزارت بهداشت، سایر دستگاه‌های اجرایی مرتبط و سازمان های دولتی و غیردولتی مانند وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، وزارت آموزش و پرورش، شهرداری ها، خیریه ‌ها، و سازمان‌های مردم نهاد    (NGO)  و … در رفع مسایل بویژه درمورد سکونت گاه های غیر رسمی همکاری داشته باشند و در تعامل با یکدیگر برای برطرف کردن مشکلات اصلی و تامین حداقل امکانات ضروری بهداشتی درمانی و رفاهی به منظور بهتر زیستن ساکنین این مناطق بکوشند.

تجربه ثابت کرده است که برای رسیدن به توسعه اجتماعی پایدار به همکاری همه افراد جامعه نیازمندیم تأمین و ارتقای سطح سلامت افراد جامعه بیشتر از سایر جنبه های دیگر توسعه نیازمند همکاری عمومی است از آنجا که یکی از اصول مراقبت های بهداشتی اولیه (P.H.C) اصل مشارکت مردمی است. این اصل در قالب برنامه ملی”توسعه مشارکت های مردمی و هماهنگی بین بخشی” به اجرا درآمده است.

از سوی دیگر سازمان جهانی بهداشت، آموزش سلامت را به عنوان نقطه آغاز فعالیت اعضا جوامع محلی در برنامه های سلامت توصیه کرده است. پیشگامان آموزش بهداشت را می توان از میان مردم هر روستا، شهر و جامعه ای برگزید. البته نیازی به پرداخت مزد نیست، بلکه پشتیبانی اموزشی لازم دارد.

از این رو بسیاری از افراد جامعه و به خصوص زنان جامعه با توجه به آگاهی که در حوزه سلامت دارند سعی در ارتقای آگاه سازی خانواده ها در امور مختلف سلامت دارند.

مراقبت های بهداشتی اولیه در تأمین و گسترش عدالتِ سلامت پر ارزش است. بیانیهٔ آلماآتا، سندی معتبر در تعریف ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻫﺎی ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺍﺳﺖ.

ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 8791، مراقبت های بهداشتی اولیه، ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛﻠﻴﺪ ﺩﺳﺘﻴﺎبی ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺑﺮﺍی ﻫﻤﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ 2000 ﻣﻴﻼﺩی ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ، ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪی ﺍﺯ ﺍﺻﻮﻝ ﺧﻮﺩ مراقبت های بهداشتی اولیه (P.H.C) برای ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎﺭی ﻭ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎی آن ﻣﻨﺤﺮﻑ ﺷﺪ.

ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﻳﻜﻢ، ﺑﺮ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺁﻳﻨﺪﻩ، ﺍﺭﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﺳﻼﻣﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺭ ﺳﻼﻣﺖ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﺪ. ﺩﺭ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮﺍی ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ  ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻭﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ، ﻭ ﮔﺰﺍﺭﺵ (P.H.C)ﻳﻜﻢ، ﻭ همچنین ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 3002 هم هشتصدو دو هزار ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﺎﻓﺖ. ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻧﻴﺮﻭی ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ، ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ، ﻭ… ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﻧﺪ، ﺟﻬﺖ ﺁﻣﺎﺩﮔﻲ ﻭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﭼﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ است، ﺗﺤﻮﻝ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭی ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ، ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺩﺭ (P.H.C) ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ، ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺠﺪﺩ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻭﺗﻌﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ. ﺩﺭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻋﺪﺍﻟﺖ، ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﻚ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋی ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍی ﺍﺭﺍﺋﻪ ی ﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻮﻝ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ است. این در حالی است که (P.H.C) ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺮﻭی ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺨﺶ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ را ﻻﺯﻡ ﻭ ﺿﺮﻭﺭی می داند.