سردرد خوشه ای یک سر درد شدید میباشد که در اطراف چشم حس میشود و از آنجا با نقاط مجاور در صورت گسترش پیدا میکند. بطور معمول هر حمله سردرد حدود نیم تا سه ساعت طول میکشد ولی حملات سردرد میتواند چندین بار در طول روز یا شب رخ دهند (بصورت خوشه ای ) و چندین هفته تا چند ماه این روند ادامه داشته باشد . شیوع و همه گیری شناسی فقط در کشور آمریکا حدود یک میلیون نفر به این بیماری دچار هستند و این بیماری در مردان حدود 7-8 برابر شایعتر از زنان میباشد). برعکس سردرد میگرنی که در زنان شایعتر از مردان است ( اولین حمله سردرد خوشه ای معمولاً در سنین بین 50-20 سال رخ میدهد و حدود 80% این سردرد در شب رخ میدهد با شیوع بیشتر در مردان، معمولا یک طرفه با کیفیت شدید و تیر کشنده ،حدود 30تا 180دقیقه طول می کشد علت بیماری گر چه علت این نوع سردرد هنوز بخوبی شناخته نشده است، گمان میرود که این سردرد از فعالیت غیر طبیعی سلولها در ناحیه ای از مغز بنام هیپوتالاموس ایجاد شود. علایم ناشی از بیماری درد شدیدی که در اطراف یک چشم و یا گاهی در نزدیکی شقیقه متمرکز است. درد، عمقی بوده و حالت انفجاری دارد و معمولاً در عرض 5 دقیقه به حداکثر خود می رسد و سپس می تواند به نقاط مجاور مثل گونه و چانه گسترش یابد. درد شدید، به داخل  فرو رونده ، یا اذیت  کننده  اشک آلود بودن  چشم قرمز و پرعروق  بودن ملتحمه وجود مردمک کوچکتر و افتادگی پلک در طرفی که سردرد احساس  میشود . آبریزش بینی و یا احساس گرفتگی بینی در همان طرفی که سردرد احساس  میشود کند شدن  ضربان قلب تهوع تعریق گاهی بی قراری، فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری زیاد است و ممکن است رفتار خشونت آمیز همرا باشد. وجود قرمزی چشم و یا اشک ریزش در همان طرفی که احساس درد وجود دارد. بسیاری از افرادی که از سردرد خوشه ای رنج  میبرند، هنگامی که در طول سردرد فعالیتی انجام دهند بیشتر احساس راحتی می کنند که این حالت بر عکس یک فرد مبتلا به میگرن است که دوست دارد در یک محل ساکت و تاریک قرار گیرد.       روش تشخیص      پزشک با پرسیدن سوالاتی از بیمار در مورد نوع سردرد و علائم آن می تواند به وجود سردرد خوشه ای و یا احیاناً سردرد ناشی از عوامل زمینه ای دیگر پی ببرد. همچنین پزشک با معاینه بیمار، سایر عواملی را که باعث ایجاد سردرد می شوند را بررسی  میکند. اگر معاینه بیماری طبیعی بوده و نکته خاصی را نداشته باشد و خصوصیات سردرد نیز کاملاً با الگوی سردرد خوشه ای منطبق باشد دیگر به هیچگونه آزمایش دیگری نیاز نیست. البته گاهی پزشکان تستهای اضافی دیگری را نیز انجام  میدهند که بعضی از عوامل خطرناک ایجاد کننده سردرد را از قلم نیندازند. این تستها می توانند شامل سی تی اسکن و ام آر آی باشد. درمان درمان ممکن  است شامل  دارو و تغییر در شیوه  زندگی  باشد. با توجه به اینکه طول مدت این نوع سردرد اغلب کوتاه بوده و سردرد حالت انفجاری دارد. و تا زمانی که فرد بخواهد به مطب پزشک و یا اتاق اورژانس برسد، سردرد به اتمام رسیده است بنابراین درمان بطور کلی روی پیشگیری از حملات بعدی متمرکز است تا بتوان از این راه هم شدت حملات و هم تعداد حملات بیماری را کاهش داد و همچنین بتوان طول دوره ای را که سردردهای خوشه ای رخ  میدهند ،کوتاه کرد.لیتیم و وراپامیل دو داروئی هستند که بیش از بقیه در پیشگیری از سردرد خوشه ای مؤثر بوده اند .سایر داروهائی که به این منظور بکار می روند شامل پردنیزون ،سیپروهپتادتین و متی سرژید می باشد.استنشاق اکسیژن 100% بمدت 15 دقیقه از طریق ماسک اکسیژن هم می تواند در کنترل سردرد مؤثر باشد، اگر هنگامی که اولین علائم حمله آغاز شد بکار گرفته شود. مراقبت های لازم بعلت اینکه هنوز مکانیسم اصلی ایجاد این نوع سردرد شناخته نشده است، بنابراین راهی برای جلوگیری از حمله اولیه این بیماری وجود ندارد. البته بیماران می توانند احتمال ایجاد حملات بعدی را با پرهیز از مصرف الکل، ترک سیگار و داشتن یک الگوی خواب منظم ،کاهش دهند. همیشه راست ومستقیم بایستید وبنشینید طرز نشستن غلط و ناجور قرار گرفتن ستون فقرات موجب وارد آمدن فشار به  مهرههای گردن شده و سردرد را موجب  میشود .     ت دزدهاد غس اهاد آژیی)خاو  ینکسوسیبآدر مصرف دارو زیاده روی نکنید. مصرف بی رویه قرصهای سردرد خود به خود موجب سردرد  میشود.آب فراوان بنوشید. مصرف کم آب آشامیدنی و تشنگی باعث خشکی سلولهای بدن شده و باعث سردرد گردد.اگر پس از خوردن غذا و یا صرف آشامیدنی دچار سردرد شدید فهرستی از غذاهای مصرف شده را یادداشت کنید.مصرف کنند گان برخی از مواد خوراکی ماننند پنیر ویا شکلات ازخود حساسیت نشان میدهند و دچار سردرد میشوند.هوای داخل خانه یا دفتر کار خود را از آلودگی پاک کنید واز هوای تازه تنفس کنید پس از رنگ آمیزی اتاق درب و پنجره هارا باز نگه دارید تا بوی تند مواد پاک کننده مانند تینر و رنگ از اتاق خارج شود. از استراحت و خواب کافی در شب و نیمروز غافل نشوید. بی خوابی از عوامل اصلی در بروز سردرد محسوب  میشود. نخوردن غذا و گرسنه ماندن غیر طبیعی باعث ایجاد سردرد  میشود. از زیاده روی در مصرف چای، قهوه و آشامیدنیهای کافئی ندار پرهیز کنید.     پیش آگهی معمولاً سردرد خوشه ای بین نیم تا سه ساعت و حدود1-3 بار در روز و برای مدت 4-8 هفته بطول می انجامد. هنگامیکه یک دوره بیماری طی شد معمولاً فرد برای ماهها و حتی گاه برای سالها یک دوره بدون سردرد را تجربه خواهد کرد. البته افرادی که مبتلا به سردرد خوشه ای هستند بطور متوسط سالانه یک دوره حمله بیماری تجربه  میکنند.   درمان داروئی سردرد خوشه ای می تواند باعث کاهش و یا کنترل درد و کوتاه شدن دوره بیماری شود، اما تاکنون درمان دائمی برای این بیماری یافت نشده است. البته با درمان صحیح این عارضه می توان باعث تبدیل بیماری فعال به حالت نهفته و غیر فعال برای مدتی طولانی شد.