نورو فیبروماتوز نوع 2(NF2) یک بیماری نادر ژنتیکی است که با تشکیل تومورهایی در سیستم عصبی مرکزی و عصب شنوایی همراه است. برخلاف نوع یک بیماری، تظاهرات پوستی کمتر است ولی عوارض عصبی بیشتر مشاهده می‌شود.
شایع ترین تومورهای مرتبط با نوروفیبروماتوز نوع 2 ، شوانومای و ستیبولار یا نورومای اکوستیک نامیده می شوند. این رشد ها در امتداد عصبی که اطلاعاتی از گوش داخلی به مغز (عصب شنوایی) دارد منتقل می شوند. تومورهایی که در اعصاب دیگر رخ می دهد نیز معمولاً با این بیماری مشاهده می شوند.
شوانومای وستیبولار
شیوع بیماری
فراوانی این بیماری 1 در هر 40000-33000 تولد می باشد.
علت بیماری
جهش در ژن NF2 که بر روی کروموزوم شماره 22 قرار دارد باعث ایجاد نوروفیبروماتوز نوع 2 می شود. ژن NF2 دستورالعمل هایی را برای ساختن پروتئینی به نام مرلین (که به عنوان شوانومین نیز شناخته می شود) ارائه می دهد. این پروتئین در سیستم عصبی به ویژه در سلولهای شوآن تولید می شود که سلولهای عصبی در مغز و نخاع را احاطه کرده و عایق بندی می کنند. مرلین به عنوان سرکوبگر تومور عمل می کند، به این معنی که سلول ها را از رشد و تقسیم سریع یا به صورت کنترل نشده باز می دارد. اگرچه عملکرد دقیق آن ناشناخته است، این پروتئین احتمالاً در کنترل حرکت سلول ، شکل سلول و ارتباط بین سلول ها نیز نقش دارد. جهش در ژن NF2 منجر به تولید نسخه غیر عملکردی پروتئین مرلین می شود که قادر به تنظیم رشد و تقسیم سلول ها نیست .تحقیقات نشان می دهد که از دست رفتن مرلین به سلولها، به ویژه سلولهای شوآن، می تواند سبب تکثیر زیاد و تومورهای مشخصه نوروفیبروماتوز نوع 2 را تشکیل دهند.این عارضه یک الگوی غالب ارثی اتوزومالی است. افراد مبتلا به این بیماری با یک نسخه جهش یافته ژن NF2 در هر سلول متولد می شوند. در حدود نیمی از موارد، ژن تغییر یافته از والدین مبتلا به ارث می رسد. موارد باقیمانده ناشی از جهش های جدید در ژن NF2 بوده و در افرادی که سابقه این اختلال در خانواده آنها وجود ندارد، رخ می دهد. برخلاف سایر شرایط غالب اتوزومی غالب، که در آن یک نسخه کپی شده از ژن در هر سلول برای ایجاد این اختلال کافی است، باید دو نسخه از ژن NF2 برای ایجاد تومور در نوروفیبروماتوز نوع 2 تغییر یابد. یک جهش در نسخه دوم ژن NF2 در طول عمر فرد در سلولهای شوآن یا سایر سلولهای سیستم عصبی رخ می دهد. تقریباً هر کسی که با یک جهش NF2 متولد شود، یک جهش دوم (که به عنوان یک جهش سوماتیک شناخته می شود) در این سلول ها به دست می آید و تومورهای مشخصه نوروفیبروماتوز نوع 2 را ایجاد می کند.
علائم بالینی
علائم و نشانه های نوروفیبروماتوز نوع 2 معمولاً در دوران نوجوانی یا در دهه دوم فرد ظاهر می شود، اگرچه می توانند در هر سنی شروع شوند. شایعترین علائم اولیه شوانوم وستیبولار ( دهلیزی ) ، وزوز گوش و کم شدن شنوایی است که به تدریج با گذشت زمان بدتر می شود می باشد. در بیشتر موارد، این تومورها در هر دو گوش تا سن حدودا 30 سالگی رخ می دهند. اگر تومورها در جای دیگری در سیستم عصبی ایجاد شوند، علائم و نشانه ها با توجه به موقعیت آنها متفاوت است. عوارض رشد تومور می تواند شامل تغییر در بینایی، بی حسی یا ضعف در بازوها یا پاها و ایجاد مایعات در مغز باشد. همچنین در برخی از مبتلایان به نوروفیبروماتوز نوع 2 آب مروارید را در یک یا هر دو چشم ایجاد می شود، که اغلب در دوران کودکی شروع می شود.
تشخیص نوروفیبروماتوز نوع 2
تشخیص نوروفیبروماتوز نوع 2 عمدتا براساس وجود نشانه ها و علائم بیماری در فرد می باشد .تست های ژنتیکی جهت تشخیص موتاسیون در ژن NF 2 موجود می باشد . هرچند این تست ها ممکن است برای همه بیماران مبتلا به NF2مفید نباشد .
مدیریت و درمان
مشاوره با یک متخصص ژنتیک بالینی و یا مشاور ژنتیک به منظور بررسی سابقه بالینی و خانوادگی توصیه می شود. هرچند که موتاسیون یا جهش‌های جدید را نمی‌توان از طریق آزمایش ژنتیک مشخص نمود چرا که قابل پیش‌بینی نیست.بررسی بستگان در معرض بیماری (سابقه خانوادگی): شناسایی زود هنگام اقوامی که بیماری نورو فیبروماتوز (NF2) را در خانواده به ارث برده اند، امکان نظارت مناسب را فراهم می آورد، در نتیجه تشخیص و درمان زودتر از تظاهرات بیماری انجام می شود. در دوران بارداری تشخیص از طریق آمنیوسنتز amniocentesis یا نمونه برداری از پرزهای کوریونیک chorionic villus امکان‌پذیر می‌باشد.درمان شوانوما وستیبولار در درجه اول جراحی است. معاینه کامل سالانه چشم و شنوایی باید انجام شود. درمان کم شنوایی مراجعه به متخصص شنوایی، آموزش زبان علائم و احتمالاً سمعک و یا کاشت حلزون یا ساقه مغز است.نظارت: برای افراد آسیب دیده یا در معرض خطر MRI سالانه از سن 10 تا 12 سالگی شروع می شود و حداقل تا دهه چهارم زندگی ادامه می یابد. پرتودرمانی تومورهای مرتبط با NF، به ویژه در دوران کودکی ، هنگامی که احتمال خطرهای بدخیمی قابل ملاحظه ای بیشتر است توصیه می شود.
جهش در ژن NF2 که بر روی کروموزوم شماره 22 قرار دارد باعث ایجاد نوروفیبروماتوز نوع 2 می شود. ژن NF2 دستورالعمل هایی را برای ساختن پروتئینی به نام مرلین (که به عنوان شوانومین نیز شناخته می شود) ارائه می دهد. این پروتئین در سیستم عصبی به ویژه در سلولهای شوآن تولید می شود که سلولهای عصبی در مغز و نخاع را احاطه کرده و عایق بندی می کنند. مرلین به عنوان سرکوبگر تومور عمل می کند، به این معنی که سلول ها را از رشد و تقسیم سریع یا به صورت کنترل نشده باز می دارد. اگرچه عملکرد دقیق آن ناشناخته است، این پروتئین احتمالاً در کنترل حرکت سلول ، شکل سلول و ارتباط بین سلول ها نیز نقش دارد. جهش در ژن NF2 منجر به تولید نسخه غیر عملکردی پروتئین مرلین می شود که قادر به تنظیم رشد و تقسیم سلول ها نیست .تحقیقات نشان می دهد که از دست رفتن مرلین به سلولها، به ویژه سلولهای شوآن، می تواند سبب تکثیر زیاد و تومورهای مشخصه نوروفیبروماتوز نوع 2 را تشکیل دهند.
این عارضه یک الگوی غالب ارثی اتوزومالی است. افراد مبتلا به این بیماری با یک نسخه جهش یافته ژن NF2 در هر سلول متولد می شوند. در حدود نیمی از موارد، ژن تغییر یافته از والدین مبتلا به ارث می رسد. موارد باقیمانده ناشی از جهش های جدید در ژن NF2 بوده و در افرادی که سابقه این اختلال در خانواده آنها وجود ندارد، رخ می دهد. برخلاف سایر شرایط غالب اتوزومی غالب، که در آن یک نسخه کپی شده از ژن در هر سلول برای ایجاد این اختلال کافی است، باید دو نسخه از ژن NF2 برای ایجاد تومور در نوروفیبروماتوز نوع 2 تغییر یابد. یک جهش در نسخه دوم ژن NF2 در طول عمر فرد در سلولهای شوآن یا سایر سلولهای سیستم عصبی رخ می دهد. تقریباً هر کسی که با یک جهش NF2 متولد شود، یک جهش دوم (که به عنوان یک جهش سوماتیک شناخته می شود) در این سلول ها به دست می آید و تومورهای مشخصه نوروفیبروماتوز نوع 2 را ایجاد می کند.